Gold price drops भारतीय समाजात सोने हा केवळ एक मौल्यवान धातू नसून, ते समृद्धी, सुरक्षितता आणि प्रतिष्ठेचे प्रतीक मानले जाते. प्राचीन काळापासून भारतात सोन्याला अनन्यसाधारण महत्त्व दिले गेले आहे. वेदकाळात देखील सोन्याचा उल्लेख ‘हिरण्य’ म्हणून केला जात असे आणि त्याला देवतांच्या शरीराचा अंश मानले जायचे. भारतीय संस्कृतीत सोन्याचे स्थान इतके महत्त्वपूर्ण आहे की अनेक धार्मिक विधींमध्ये, उत्सवांमध्ये आणि जीवनातील महत्त्वाच्या क्षणांमध्ये सोन्याचा वापर अनिवार्य मानला जातो.
हजारो वर्षांपासून चालत आलेल्या या परंपरेमुळे भारतीयांच्या मनात सोन्याविषयी एक विशेष आकर्षण निर्माण झाले आहे. लग्नसराईमध्ये, मुलीला दिला जाणारा हुंडा असो की नववधूला दिले जाणारे दागिने, सोने हे नेहमीच केंद्रस्थानी असते. दिवाळी, अक्षय तृतीया, धनत्रयोदशी यांसारख्या सणांमध्ये सोने खरेदी करणे शुभ मानले जाते. आर्थिक दृष्टिकोनातून सोने ही एक सुरक्षित गुंतवणूक मानली जाते, जी संकटकाळात मदतीला धावून येते.
सध्याच्या सोन्याच्या किमती आणि त्यातील वाढ
२०२५ च्या सुरुवातीपासून सोन्याच्या दरात अभूतपूर्व वाढ दिसून येत आहे. गेल्या काही महिन्यांत सोन्याच्या दरात झालेली वाढ अनेकांना आश्चर्यचकित करणारी ठरली आहे. विशेषतः एप्रिलमध्ये २४ कॅरेट सोन्याच्या किंमतीत तब्बल ३९० रुपयांची मोठी उसळी दिसून आली. २२ कॅरेट सोन्याचा दर प्रति १० ग्रॅम ८०,३५० रुपयांवर पोहोचला आहे, ज्यात ३५० रुपयांची वाढ नोंदवली गेली. त्याचबरोबर १८ कॅरेट सोन्याच्या किंमतीत प्रति १० ग्रॅम २९० रुपयांची वाढ झाली.
Also Read:
अखेर तो निर्णय रद्द शाळा कॉलेज विद्यार्थीयांसाठी आनंदाची बातमी school and college students
भारतातील प्रमुख कमोडिटी एक्स्चेंज, मल्टी कमोडिटी एक्सचेंज (MCX) वर एप्रिल डिलिव्हरीसाठी सोन्याचा भाव ५०० रुपयांनी वाढून ८६,४१० रुपये प्रति १० ग्रॅम इतका नोंदवला गेला. याच वेळी, चांदीच्या किंमतीतही मोठी वाढ दिसून आली, मार्च डिलिव्हरीसाठी तिचा भाव १,२२४ रुपयांनी उडी घेत ९७,६३० रुपये प्रति किलोवर पोहोचला.
आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतही सोन्याच्या किमतीत वाढ झाली आहे. कॉमेक्स एक्सचेंजवर एप्रिल डिलिव्हरीसाठी सोन्याची किंमत २,९७२ डॉलर प्रति औंसवर पोहोचली आहे, जी इतिहासातील उच्चांकाजवळ आहे. अनेक तज्ज्ञांच्या मते, येत्या काळात सोन्याचे दर आणखी वाढू शकतात.
सोन्याच्या वाढत्या किमतींमागची कारणे
सोन्याच्या किमतीत झालेली ही वाढ अनेक कारणांमुळे घडून आली आहे:
१. आंतरराष्ट्रीय तणाव आणि अनिश्चितता
अमेरिकेचे नवनिर्वाचित राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी काही वस्तूंवर आयात शुल्क वाढवण्याचा निर्णय घेतला, ज्यामुळे जागतिक व्यापारात अनिश्चितता निर्माण झाली आहे. जागतिक राजकारणातील तणाव आणि व्यापार युद्धाची भीती यामुळे गुंतवणूकदार सुरक्षित गुंतवणुकीकडे वळत आहेत. आणि सोने ही नेहमीच संकटकाळात एक सुरक्षित गुंतवणूक म्हणून ओळखली जाते.
२. मध्यपूर्वेतील युद्ध
मध्यपूर्वेतील सुरू असलेल्या संघर्षामुळे तेल किंमतींसह इतर कमोडिटींच्या किमतींवरही परिणाम झाला आहे. युद्धजन्य परिस्थितीत लोक नेहमीच सोन्यासारख्या सुरक्षित मालमत्तेकडे वळतात, ज्यामुळे सोन्याच्या मागणीत वाढ होते आणि परिणामी त्याच्या किमतीतही वाढ होते.
३. भारतातील सोन्याची वाढती मागणी
वाणिज्य मंत्रालयाच्या आकडेवारीनुसार, २०२५ च्या जानेवारीमध्ये भारताने २.६८ अब्ज डॉलरचे सोने आयात केले, जे मागील वर्षी याच कालावधीत १.९ अब्ज डॉलर होते. यात ४०.७९% ची वाढ दिसून आली. सण-समारंभ, लग्नसराई आणि गुंतवणुकीसाठी भारतात सोन्याची मागणी सातत्याने वाढत असल्याचे यावरून स्पष्ट होते.
४. महागाईविरुद्ध सुरक्षा
वाढत्या महागाईच्या काळात सोने हे एक महत्त्वपूर्ण हेजिंग साधन म्हणून काम करते. जेव्हा फिएट चलन (कागदी नोटा) मूल्य गमावते, तेव्हा सोन्याचे मूल्य टिकून राहते किंवा वाढते. या कारणामुळे अनेक गुंतवणूकदार आपल्या पोर्टफोलिओमध्ये सोन्याचा समावेश करतात.
५. भारतीय रिझर्व्ह बँकेची सोने खरेदी
भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) गेल्या काही वर्षांत सातत्याने आपल्या परकीय चलन साठ्यात सोन्याचे प्रमाण वाढवत आहे. २०२५ च्या सुरुवातीस RBI च्या परकीय चलन साठ्यात सोन्याचे प्रमाण आणखी वाढले आहे. केंद्रीय बँकेची ही सोने खरेदी सोन्याच्या जागतिक मागणीत आणि त्याच्या किमतीत वाढ करण्यास कारणीभूत ठरते.
भारतीय अर्थव्यवस्थेवर सोन्याच्या वाढत्या किमतींचे परिणाम
सोन्याच्या वाढत्या किमतींचे भारतीय अर्थव्यवस्थेवर विविध प्रकारचे परिणाम दिसून येतात:
१. व्यापार तूट वाढण्याचा धोका
भारत हा जगातील सर्वाधिक सोने आयात करणारा देश आहे. सोन्याच्या किमतीत होणारी वाढ देशाच्या आयात बिलावर परिणाम करते, ज्यामुळे व्यापार तूट वाढण्याचा धोका निर्माण होतो. २०२५ च्या जानेवारीमध्ये भारताने २.६८ अब्ज डॉलरचे सोने आयात केले, जे देशाच्या एकूण आयातीपैकी लक्षणीय प्रमाण आहे.
२. सोने-आधारित कर्जांमध्ये वाढ
सोन्याच्या किमतीत वाढ झाल्याने, सोने तारण म्हणून देऊन घेतल्या जाणाऱ्या कर्जांमध्ये वाढ होते. अनेक बँका आणि नॉन-बँकिंग फायनान्स कंपन्या (NBFCs) सोने कर्ज प्रदान करतात, ज्यामुळे अर्थव्यवस्थेत कर्जपुरवठा वाढतो.
३. दागिना उद्योगावर परिणाम
सोन्याच्या वाढत्या किमतीमुळे दागिना उद्योगावर विपरीत परिणाम होऊ शकतो. वाढत्या किमतीमुळे ग्राहकांची खरेदी क्षमता कमी होते, ज्यामुळे दागिना खरेदीत घट होऊ शकते. हा उद्योग भारतात लाखो लोकांना रोजगार पुरवत असल्याने, यातील मंदी अर्थव्यवस्थेला नकारात्मकरीत्या प्रभावित करू शकते.
४. गुंतवणूकदारांसाठी फायदेशीर
सोन्याची वाढती किंमत अशा गुंतवणूकदारांसाठी फायदेशीर आहे ज्यांनी सोन्यात गुंतवणूक केली आहे. गोल्ड ईटीएफ (Exchange Traded Funds) किंवा सोन्याच्या बिस्किटांमध्ये गुंतवणूक केलेल्या व्यक्तींना चांगला परतावा मिळू शकतो.
५. आतंरराष्ट्रीय नाणेव्यवस्थेतील स्थान
सोन्याचे वाढते महत्त्व आणि त्याच्या किमतीतील वाढ भारताच्या आंतरराष्ट्रीय नाणेव्यवस्थेतील स्थानावरही परिणाम करू शकते. सोन्याच्या मोठ्या साठ्यामुळे देशाची आर्थिक सुरक्षितता वाढते आणि रुपयाला अप्रत्यक्षरित्या पाठिंबा मिळतो.
भारतातील सोन्याचे भविष्य
सध्याच्या आंतरराष्ट्रीय आणि देशांतर्गत परिस्थितीचा विचार करता, भारतात सोन्याच्या किमती आणखी काही काळ उच्च पातळीवर राहण्याची शक्यता आहे. अनेक अर्थतज्ज्ञांच्या मते, जोपर्यंत जागतिक राजकीय आणि आर्थिक अनिश्चितता कायम आहे, तोपर्यंत सोन्याचे दर स्थिर किंवा वाढत्या स्वरूपात राहतील.
भारतीय नागरिकांनी या परिस्थितीचा फायदा उठवण्यासाठी सोन्यात गुंतवणूक करताना काही बाबी लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे:
१. सोन्याचे स्वरूप निवडा: सोन्याच्या विविध स्वरूपांमध्ये गुंतवणूक करू शकता – दागिने, सोन्याचे बिस्किट, सिक्के, ETF किंवा सॉव्हरेन गोल्ड बॉन्ड्स. प्रत्येकाचे फायदे आणि तोटे आहेत, त्यामुळे आपल्या गरजेनुसार योग्य निवड करा.
२. योग्य वेळेची निवड: सोन्याची खरेदी करताना बाजारातील चढ-उतारांचा अभ्यास करा. अक्षय तृतीया, दिवाळी यांसारख्या सणांमध्ये सोन्याचे दर वाढण्याची शक्यता जास्त असते, त्यामुळे त्या कालावधीत खरेदी टाळा.
३. प्रमाणिकरण आणि शुद्धता तपासा: सोने खरेदीच्या वेळी त्याची शुद्धता आणि प्रमाणिकरण तपासा. BIS हॉलमार्कड दागिनेच खरेदी करा किंवा विश्वसनीय विक्रेत्यांकडूनच सोने विकत घ्या.
४. दीर्घकालीन गुंतवणूक दृष्टिकोन ठेवा: सोन्यात गुंतवणूक करताना दीर्घकालीन दृष्टिकोन ठेवणे फायदेशीर ठरते. अल्पकालीन चढ-उतारांवर लक्ष केंद्रित न करता, दीर्घकालीन मूल्यवर्धनावर भर द्या.
भारतात सोने केवळ एक मौल्यवान धातू नसून, ते आपल्या सांस्कृतिक आणि आर्थिक वारशाचा अविभाज्य भाग आहे. सोन्याची वाढती किंमत आणि त्याचे बदलते महत्त्व हे जागतिक आणि स्थानिक परिस्थितींचे प्रतिबिंब आहे. जागतिक तणाव, आर्थिक अनिश्चितता आणि सोन्याची वाढती मागणी यांमुळे सोन्याच्या किमतीत अभूतपूर्व वाढ दिसून येत आहे. हे परिवर्तन भारतीय अर्थव्यवस्थेला विविध प्रकारे प्रभावित करत आहेत – काही सकारात्मक तर काही नकारात्मक.
